Pracownicy cenią elastyczny czas pracy. Wiele firm decyduje się go wprowadzić w swoich strukturach, co możesz zaobserwować, przeglądając ogłoszenia o pracę. To standard w branży kreatywnej i IT, ale przedsiębiorstwa działające w innych dziedzinach coraz częściej podążają ich śladem. Jakie są wady, a jakie zalety elastycznego czasu pracy i jak go skutecznie wdrożyć?
Na czym polega elastyczny czas pracy? Co na to Kodeks Pracy?
Elastyczny czas pracy został oficjalnie wprowadzony do Polski nowelizacją Kodeksu pracy uchwaloną przez Sejm 13 czerwca 2013. Forma wdrożenia w organizacji tego rozwiązania powinna zostać ustalona z Pracownikami (w końcu to ukłon w ich stronę), a następnie należy zgłosić ustalenia do Państwowej Inspekcji Pracy.
Art. 1401 Kodeksu Pracy mówi:
- 1. Rozkład czasu pracy może przewidywać różne godziny rozpoczynania pracy w dniach, które zgodnie z tym rozkładem są dla pracowników dniami pracy.
- 2. Rozkład czasu pracy może przewidywać przedział czasu, w którym pracownik decyduje o godzinie rozpoczęcia pracy w dniu, który zgodnie z tym rozkładem jest dla pracownika dniem pracy.
- 3. Wykonywanie pracy zgodnie z rozkładami czasu pracy, o których mowa w § 1 i 2, nie może naruszać prawa pracownika do odpoczynku, o którym mowa w art. 132 i 133.
- 4. W rozkładach czasu pracy, o których mowa w § 1 i 2, ponowne wykonywanie pracy w tej samej dobie nie stanowi pracy w godzinach nadliczbowych.
Tak sformułowany zapis ustawy daje szerokie możliwości dopasowania czasu pracy do potrzeb Pracowników oraz działalności. Pracodawca może określić na przykład „widełki”, w których Pracownik musi pojawić się w miejscu pracy – np. między 7 a 10 rano lub ustalić liczbę godzin, która musi zostać przepracowana, bez określenia godzin początkowych ani końcowych. Do elementów elastycznego czasu pracy zaliczyć można też pracę zdalną. W niektórych firmach wprowadzono wewnętrzne regulacje dotyczące liczby dni, w których pracownik może działać z domu (dość częstym rozwiązaniem są 4 dni miesięcznie).
Warto podkreślić, że wprowadzenie elastycznego czasu pracy nie wymaga podpisywania nowych umów o pracę. Wystarczy sporządzenie dokumentu dotyczącego zmian oraz podpisanie go przez pracowników i pracodawcę.
Elastyczny czas pracy na próbę?
Wielu pracodawców obawia się, że wprowadzenie elastycznego czasu pracy wprowadzi chaos w organizacji. W takich sytuacjach warto wprowadzić okres próbny i wnikliwie obserwować efekty. Testować można samą ideę lub różne jej warianty – widełki godzinowe, pozostawienie tej kwestii pracownikom lub harmonogramy tygodniowe/miesięczne. Po trzech miesiącach można wychwycić ewentualne problemy i luki w ustaleniach oraz wdrożyć poprawki. W najgorszym przypadku przekonać się, że to rozwiązanie nie dla nas i wrócić do sztywnych godzin działania. Tracimy niewiele, a w przypadku powodzenia eksperymentu, zarówno firma, jak i pracownicy mogą wiele zyskać. No właśnie, jakie zalety ma elastyczny czas pracy?
Zalety elastycznego czasu pracy
-
Zwiększenie wydajności
Każdy z nas ma godziny, gdzie jego umysłowa lub fizyczna wydolność jest największa. Trudno znaleźć złoty środek dla rannego ptaszka i sowy. Jeśli każdy z nich otrzyma pewną dowolność w rozpoczynaniu i kończeniu pracy, będzie mógł dopasować je do czasu produktywności. Nocny marek przestanie ziewać o poranku nad kawą, a ranny ptaszek nie będzie musiał męczyć się do późnych godzin popołudniowych śledząc z utęsknieniem wskazówkę zegara.
-
Zmniejszenie poziomu stresu
Kto nigdy nie zaspał do pracy lub nie utknął po drodze w korkach, niech pierwszy rzuci kamieniem. Elastyczny czas pracy niemal usuwa instytucję spóźnienia z Twojej firmy. Pracownik, który może poczekać na kolejny autobus, bez obaw, ze spotka się co najmniej z karcącym spojrzeniem przełożonego, będzie spokojniejszy i bardziej efektywny.
Również kwestie wcześniejszych wyjść lub wyjść w czasie pracy są automatycznie rozwiązywane. Pracownik chcący załatwić sprawy urzędowe lub iść do lekarza nie musi martwić się każdorazowym proszeniem przełożonego o zgodę.
-
Benefit dla osób dojeżdżających z daleka
Problemem osób mieszkających pod miastem, które korzystają z komunikacji autobusowej lub pociągów, które kursują relatywnie rzadko, mają często problem z dopasowaniem się do sztywnych godzin. Jeśli nie chcą się spóźnić, muszą wybierać wcześniejszy transport i czekać na rozpoczęcie pracy (a niejednokrotnie również na otwarcie drzwi biura).
-
Elastyczny czas pracy ma dobry wpływ na wizerunek firmy
Jak wspomniałam na początku, elastyczny czas pracy i możliwość działania zdalnie stał się jednym z najpopularniejszych elementów ogłoszeń o pracę i bywa traktowany jak benefit. Pracodawca, który go wprowadza, pokazuje, że jest otwarty na potrzeby pracowników i nowoczesny. A to podnosi konkurencyjność organizacji na rynku pracy i może stanowić element komunikacji Employer Brandingowej. To także element przyciągający do firmy młodych pracowników, którzy cenią swobodę. Trudno nie docenić tej zalety, zwłaszcza w dobie rynku pracownika i trudności z obsadzeniem wakatów.
-
Ukłon w stronę rodziców
Osoby, które mają małe dzieci, borykają się z nieoczekiwanymi sytuacjami częściej niż bezdzietne osoby. To często problem dla pracodawców, a pracownicy czują się wtedy niekomfortowo. W przypadku elastycznego czasu pracy młoda mama lub młody tata mogą odebrać lub zawieźć dziecko do przedszkola, a także zostać z nim w domu w razie choroby i pracować zdalnie. Elastyczny czas pracy pozwala łatwiej wrócić kobietom po urlopie macierzyńskim do zawodu i łączyć z powodzeniem te dwie ważne role życiowe.
Wady elastycznego czasu pracy
Rozwiązania idealne nie istnieją. Elastyczny czas pracy może, zwłaszcza w początkowym etapie wdrożenia, sprawiać problemy. Jakie?
-
Nie jest dla wszystkich
Wyobrażasz sobie sytuację, w której pracownicy działu produkcji przychodzą o dowolnych godzinach? Albo nauczyciela, lekarza na oddziale ratunkowym, policjanta? Ja też nie. Problem może powstawać też w firmach, gdzie część działów lub stanowisk może pracować elastycznie, a część nie. Wybiórcze wdrożenie może prowadzić do konfliktów i obniżenia morale, a nie taki cel ma elastyczny czas pracy.
-
Elastyczny czas pracy jest wyzwaniem dla kierowników
Trudno jest zarządzać zespołem, który „pojawia się i znika” w różnych godzinach. Trzeba zaplanować spotkania, przydział zadań, prace grupowe. Może pojawić się też problem, gdy coś nieoczekiwanego wydarzy się wczesnym rankiem, gdy znacznej części załogi nie ma w firmie. Elastyczny czas pracy jest prawdziwym sprawdzianem dla menedżerów i nie wszyscy go zdają.
-
Koszmar kadrowej?
To rozwiązanie może wprowadzić trudności z ewidencjonowaniem czasu pracy. Potrzebna jest zmiana w regulaminie pracy oraz implementacja nowych procedur. Jednak obecnie większość narzędzi elektronicznej ewidencji czasu pracy obejmuje funkcjonalności elastycznego rozliczania godzin. Istnieją również rozwiązania „analogowe”, które sprawdzają się obecnie w setkach przedsiębiorstw. Chociaż trzeba podkreślić, że początki bywają bolesne, zanim pracownicy i kadry przyzwyczają się do nowego systemu.
-
Wymaga dojrzałości i odpowiedzialności pracowników
Częstym problemem jest czynnik ludzki. Elastyczny czas pracy wymaga od pracowników doskonałej organizacji czasu oraz planowania zadań. Nie bez znaczenia jest także ich uczciwość i etyka pracy. Kontrolowanie pracowników jest w ten sytuacji utrudnione. Jeśli dostrzegasz u swoich pracowników problemy w tym zakresie, możliwe, że dopracowania wymaga kwestia poczucia odpowiedzialności za funkcjonowanie firmy i efekty zespołu. Tę wadę można przekuć na zaletę. W toku działania pracownicy uczą się samoorganizacji.
Uważasz, że elastyczny czas pracy jest dobrym rozwiązaniem? W jaki sposób Ty wolisz pracować?
